Ως καρωτιδική νόσος (ή νόσος των καρωτίδων) αναφέρεται η στένωση ή η πλήρης απόφραξη των καρωτίδων αρτηριών. Οι καρωτίδες αρτηρίες είναι δυο μεγάλα αιμοφόρα αγγεία που διατρέχουν την κάθε πλευρά του λαιμού και καταλήγουν στον εγκέφαλο τον οποίο τροφοδοτούν με αίμα. Από τις καρωτίδες τροφοδοτείται το πρόσθιο και μέσο τμήμα του εγκεφάλου που ελέγχει τη σκέψη, την ομιλία, την προσωπικότητα, την αισθητικότητα και την κινητικότητα του σώματος.
Η καρωτιδική νόσος είναι κυρίως αθηροσκληρυντικής αιτιολογίας και σε προχωρημένα στάδια μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική στένωση του αυλού της αρτηρίας ή ρήξη της αθηρωματικής πλάκας και απελευθέρωση θρόμβωτικού υλικού. Με τη ροή του αίματος το υλικό που αποσπάται από την αθηρωματική πλάκα μπορεί να καταλήξει στις μικρότερες αρτηρίες του εγκεφάλου και να τις αποφράξει με αποτέλεσμα τη μείωση ή η διακοπή της αιματικής ροής σε τμήματα του εγκεφάλου. Η διακοπή της αιματικής ροής σε τμήματα του εγκεφάλου έχει ως συνέπεια το θάνατο εγκεφαλικών κυττάρων.
Η παραπάνω διαδικασία ονομάζεται ισχαιμικό αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο, όταν η εγκεφαλική βλάβη είναι μόνιμη, η παροδικό ισχαιμικό επεισόδιο, όταν η διαταραχή της εγκεφαλικής λειτουργίας είναι προσωρινή. Η καρωτιδική νόσος αποτελεί την κύρια αιτία σε περίπου 30% των εγκεφαλικών επεισοδίων. Άλλες αιτίες εγκεφαλικού επεισοδίου αποτελούν η κολπική μαρμαρυγή (αρρυθμία της καρδιάς), αθηροσκλήρωση των μικρών αγγείων του εγκεφάλου ή ενδοκρανιακή αιμορραγία.
Ο σημαντικότερος παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη της καρωτιδικής νόσου είναι η αθηροσκλήρυνση. Κατά τη διαδικασία της αθηροσκλήρυνσης παρατηρείται συσσώρευση χοληστερόλης, λίπους, ασβεστίου και άλλων μεταβολικών προϊόντων στο εσωτερικό τοίχωμα των αρτηριών που οδηγούν σταδιακά στο σχηματισμό της αθηρωματικής πλάκας. Οι κυριότεροι παράγοντες που προάγουν το σχηματισμό αθηρωματικής πλάκας είναι το κάπνισμα, η υψηλή αρτηριακή πίεση (υπέρταση), η υψηλή χοληστερόλη (υπερχοληστερολαιμία) και η ηλικία. Επίσης η παχυσαρκία και ο διαβήτης συμβάλουν επιπλέον στην εμφάνιση αθηροσκλήρωσης. Το οικογενειακό ιστορικό ο ρόλος των γονιδίων είναι επίσης εξίσου σημαντικά.
Οι ασθενείς με καρωτιδική νόσο συχνά μπορεί να πάσχουν από στεφανιαία νόσο και περιφερική αρτηριακή νόσο καθώς και οι τρεις αυτές ασθένειες, έχουν σαν βάση την αθηροσκλήρωση και μοιράζονται τους ίδιους παράγοντες κινδύνου.